REFORMS OF LITHUANIAN MANAGEMENT 1564 – 1566 AND POLISH-LITHUANIAN UNION. RESULTS IN THE 450th ANNIVERSARY OF INTRODUCTION OF THE II LITHUANIAN STATUTE
DOI:
https://doi.org/10.24919/2519-058x.3.101062Keywords:
Lithuanian statute, Lublin union, Rzeczpospolita (Polish and Lithuanian Kingdom)Abstract
The works of Polish, Lithuanian, Belarussian researchers in the Lublin Union and the II statute of the Grand Duchy of Lithuania are analyzed in this article. The circumstances of introduction of changes in the management system of the Grand Duchy of Lithuania and their strengthening at the legislative level through the adoption of the II statute are disclosed. It is shown what political forces were interested in this and who resisted these changes.
References
Вялікае княства Літоўскае. Энцыклапедыя. – Miнск : Беларуская Энцыклапедыя імя П.Броўк, 2010. – T. 3 (Дадатак А — Я). – 690 с.
Bилимаc Д. K вопросу o конфессиональных ориентацях ypядников земских cyдов BKЛ в конце XVI века (проба первичного анализа) / Д. Bилимаc // Kaнструкцыя i дэканструкцыя Bялікага княства Літоўскага. Maтэрыялы міжнароднай канференцыі, Гродна, 23-25 красавіка 2004 г., Мінск 2007. – С. 35–51.
Галубовіч B. Бельскі сойм i прывілей 1564 года ў беларускай гістарыяграфічнай традыцыі / В. Галубовіч // Białoruskie Zeszyty Historyczne. – 2015. – Т. 44. – S. 209–218.
Кpикун M. Брацлавськe воеводствo впродовж cвоїх перших copoка poків / М. Кpикун // Документи брацлавського воеводства 1566-1606 poків, упорядники. M. Kpикун, O. Піддубняк. – Львів, 2008. – С. 5–132.
Поліщук B. Прохання представників Boлинської землі на вальних сеймах Великого князівства Литовського 1547–1568 pp. / В. Поліщук // Парлаенцкія cтруктуры Влады в cicтэме дзяржаўнага кіравання Bялікага княства Літоўскага i Pечы Паспалітай y XV–XVIII cтагоддзях. – Miнск, 2008. – С. 51–73.
Российский государственный архив древних актов. – Ф. 389 (Metryka Litewska). – Д. 232.
Старостина И. П. Право Beликого Княжества Литовского XV в. в контексте культурно-исторических связей Польши, Литвы и Pycи / И.П. Старостина // Bocточная Eвропа в исторической ретроспективе. K 80-летию B. T. Пашуто. – Mocква : Школа «Языки русской культуры», 1999. – C. 237–244.
Фіонік Д., Ceмянчук Г. Біелcкі cojм велікі poку божого 1564 / Д. Фіонік, Г. Ceмянчук. – Studziwody : Elio, 2014. – 245 s.
Центральний державний історичний архів України, м. Київ. – Ф. 25. : Луцькі замкові і гродські книги. – Оп. 1. – Спр. 8.
Akta unji Polski z Litwą 1385-1791, wyd. S. Kutrzeba i W. Semkowicz. – Kraków : Skł. gł. w księg. Gebethnera i Wolffa, 1932. – 570 s.
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. – Zbiór dokumentów pergaminowych. – Sygn. 8429.
Archiwum Państwowe w Lublinie. – Księgi grodzkie lubelskie, seria inskrypcji. – Ks. 14.
Avižonis J. Pratarmė // Lenko pasikalbėjimas su Lietuviu, 1564 m. Apraša kokiomis istorinėmis aplinkybėmie desant, buvo priimta 1569 m. Liublino unija, Kaunas 1939. – S. IV (maszynopis ze zbiorów Litewskiej Biblioteki Narowej im. M. Mažvydasa w Wilnie, Fond 114, sygn. 364).
Bardach J. Statuty Wielkiego Księstwa Litewskiego – pomniki prawa doby odrodzenia / Juliusz Bardach // Kwartalnik Historyczny. – 1974. – R. 81, z. 2. – S. 750–780.
Bardach J. Związek Polski z Litwą / Juliusz Bardach // Polska w epoce Odrodzenia. Państwo-kultura-społeczeństwo, pod red. A. Wyczańskiego. – Warszawa, 1986. – S. 131–142.
Bednarski Ł. Statuty Wielkiego Księstwa Litewskiego / Ł. Bednarski // Przegląd Wschodnioeuropejski. – 2012. – T. 3. – S. 29–40.
Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie. - F. 256 (Kolekcja Konstantinasa Jablonskisa). – Sygn. 260.
Błaszczyk G. Litwa na przełomie średniowiecza i nowożytności 1492–1569 / G. Błaszczyk. – Poznań : Wyd. Poz., 2002. – 336 s.
Chronologia polska / pod red. B. Włodarskiego. – Warszawa : PWN, 1957. – 490 s.
Godek S. III Statut Litewski w dobie porozbiorowej – stan badań nad dziedzictwem prawa litewskiego / S. Godek // Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej. red. W. Walczak i K. Łopatecki. – Białystok : Totem s.c., 2010. – T. II. – S. 474–499
Halecki O. Dzieje unji jagiellońskiej / Oskar Halecki. – Kraków : AU, Nakładem Fundusz Nestora BUcewicza, 1920. – T. II. – 385 s.
Halecki O. Od unii florenckiej do unii brzeskiej / Oskar Halecki. – Lublin : Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, 1997. – T. I. – 614 s.
Hejnosz W. Statuty litewskie a prawo polskie / W. Hejnosz // Pamiętnik VI Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Wilnie 17–20 września 1935 r. – Lwów, 1935. – T. I : referaty. – S. 198–202.
Jakubowski J. (rec.), Lubawskij Matwiej, Litowsko-russkij sejm. Opyt po istorii uczreżdienija v swjazi s wnutrennim strojem i wniesznieju ziznju gosudarstwa. Moskwa 1901. str. 850+232+LXXII / J. Jakubowski // Kwartalnik Historyczny. – 1902. – R. 16. – S. 655.
Jučas M. Lietuvos Didžioji Kunigaikštystė. Istorijos bruožai / M. Jučas. – Vilnius : Nacionalinis muziejus LDK valdovų rūmai, 2013. – 336 s.
Kiaupienė J. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės kaitos laikas – 1529–1588 metai / J. Kiaupienė // Lietuvos Istorija, t. V (1529–1588). – Vilnius : Baltos lankos, 2013. – 322 р.
Kiaupienė J. Swoistość systemu prawno-ustrojowego Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV-XVI wieku / J. Kiaupienė // Europa Środkowowschodnia od X do XVIII wieku – jednolitość czy różnorodność? / Pod red. K. Baczkowskiego i J. Smoluchy. – Kraków : Societas Vistulana, 2005. – S. 63–67.
Kolankowski L. Polska Jagiellonów / Ludwik Kolankowski. – Olsztyn : Oficyna Warmińska, 1991. – Wyd. III. – 305 s.
Koranyi K. O niektórych postanowieniach karnych Statutu Litewskiego z r. 1529 / K. Koranyi // Księga pamiątkowa ku uczczeniu czterechsetnej rocznicy wydania pierwszego statutu litewskiego, red. S. Ehrenkreutz. – Wilno : Nakł. Tow. Przyjaciół Nauk; skł. gł. w Księg. Św. Wojciecha, 1935. – S. 123–157.
Kulisiewicz W. Zaruka (vadium) w prawie litewskim XV-XVII wieku / W. Kulisiewicz. – Warszawa : Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1993. – 191 s.
Kutrzeba S. (rec.), Лаппо И. Гродский суд в Великом княжестве Литовском в XVI столетии // Журнал Министерства народного просвещения. – Новая серия. – 1908, январь / Stanisław Kutrzeba // Kwartalnik Historyczy. – 1909. – R. 23. – S. 595–597.
Kutrzeba S. Skład sejmu polskiego 1493-1793 / Stanisław Kutrzeba // Przegląd Historyczny. – 1906. – T. II, z. 2. – S. 311-334
Kutrzeba S. Unia Polski z Litwą. Problem i metoda badania / Stanisław Kutrzeba. – Kraków : Czas, 1911. – 20 s.
Lazutka S. Pirmojo Lietuvos Statuto 1522 metų redakcijos mįsle / S. Lazutka // Tarp istorijos ir butovės : studijos prof. Edvardo Gudavičiaus 70-mečiui, pod red. A. Bumblauskas, R. Petrauskas,Vilnius 1999. – S. 282-283.
Lietuvos konstitucionalizmo istorija (Istorinė lietuvos konstitucija). 1387 m. – 1566 m. – 1791 m. – 1918 m. – 1990 m. – Vilnius : Vilniaus universiteto leidykla, 2016. – 280 p.
Lietuvos Metrika. Knyga nr 51 (1566–1574). Užrašymų knyga 51 / parengė A. Baliulis, R. Ragauskienė ir A. Ragauskas. – Vilnius : Žara, 2000. – 486 p.
Lietuvos Metrika. Knyga nr. 532 (1569–1571). Viešujų reikalų knyga 10, wyd. L. Anužytė, A. Baliulis. – Vilnius : Žara, 2001. – 155 p.
Łosowski J. Kancelaria grodzka chełmska od XV do XVIII wieku. Studium o urzędzie, dokumentacji, jej formach i roli w życiu społeczeństwa staropolskiego / J. Łosowski. – Lublin : Wydawnictwo UMCS 2004. – 444 s.
Łowmiański H. Polityka Jagiellonów / do druku przyg. K. Pietkiewicz / H. Łowmiański. – Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1999. – 673 s.
Mikuła M. Zakres przedmiotowy spadkobrania testamentowego w statutach litewskich / M. Mikuła // Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa. – 2010. – Vol. 3. – S. 131–143.
Rachuba A. Udział kapituły wileńskiej w życiu parlamentarnym Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVII wieku / A. Rachuba // Środowiska kulturotwórcze i kontakty kulturalne Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do XIX wieku / pod red. U. Augustyniak. – Warszawa : Neriton, 2009. – S. 153–163.
Radaman A. Samorząd sejmikowy w powiatach województwa nowogródzkiego Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1565-1632 / A. Radaman // Praktyka życia publicznego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVI-XVIII wieku, pod red. U. Augustyniak i A. Zakrzewskiego. – Warszawa : Neriton, 2010. – S. 55–103.
Sucheni-Grabowska A. Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny, cz. I, Geneza egzekucji dóbr / Anna Sucheni-Grabowska. – Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974. – 302 s.
Sucheni-Grabowska A. Spory królów ze szlachtą w złotym wieku / Anna Sucheni-Grabowska. – Kraków : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. – 79 s.
Suchocki J. Formowanie się i skład narodu politycznego w Wielkim Księstwie Litewskim późnego średniowiecza / J. Suchocki // Zapiski Historyczne : poświęcone historii Pomorza i krajów bałtyckich. – 1983. – T. 48, z. 1–2. – S. 31–78.
Szczygieł R. Lublin miejscem obrad sejmu unijnego w 1569 roku / R. Szczygieł // Unia lubelska-Unia Europejska, pod red. Hofman I. – Lublin : Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010. – S. 61–68;
Urzędnicy podlascy XIV-XVIII wieku. Spisy, opr. E. Dubas-Urwanowicz, W. Jarmolik, M. Kulecki, J. Urwanowicz. – Kórnik : Biblioteka Kornicka 1994. – 200 s.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. I (Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek) / pod red. A. Rachuba. – Warszawa : DiG, 2004. – 23 s.
Vilimas D. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės žemės teismo sistemos formavimasis (1564–1588) / D. Vilimas. – Vilnius : LII leidykla, 2006. – 288 s.
Vilimas D. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės žemės teismu pareigunai (XVI a. pabaiga). Elito perimamumo problema / D. Vilimas // Konstantinas Jablonskis ir istorija, pod red. E. Rimša. – Vilnius : LII leidykla, 2005. – S. 223–228.
Wisner H. Litwa. Dzieje państwa i narodu / H. Wisner. – Warszawa : Mada, 1999. – 300 s.
Wojtkowiak Z. Lithuania transwilniensis saec. XIV–XVI podziały Litwy Północnej w późnym średniowieczu / Z. Wojtkowiak. – Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 2005. – 192 s.
Wyczański A. Dogonić Europę czyli Polska w czasach Zygmunta I (1506–1548) / A. Wyczański. – Kraków : Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987. – 80 s.
Zakrzewski A.B. Sejmiki Wielkiego Księstwa Litewskiego XVI–XVIII w. / A.B. Zakrzewski. – Warszawa : Liber, 2000. – 257 s.
Zakrzewski A.B. Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo-ustrój-społeczeństwo / A.B. Zakrzewski. – Warszawa : Campidoglio, 2013. – 322 s.
