HISTORIOGRAPHY OF CONFRONTATION BETWEEN POLISH AND UKRAINIAN UNDERGROUND FORCES DURING THE YEARS OF THE GERMAN-SOVIET WAR: MAIN TENDENCIES OF INTERPRETATION OF THE EVENTS IN POLAND
DOI:
https://doi.org/10.24919/2519-058X.18.226505Abstract
The purpose of the research is to depict how different interpretations of the most actual questions of the theme are presented in the historiography of the studying subject in Poland. The research methodology is based on the methods of comparative and critical analysis as well as on the principle of scientific objectivity by the characteristics of main works that were published in Poland on the theme under analysis. The scientific novelty of the article is a critical analysis of interpretation of the reasons, course, and results of conflicts between the Polish and Ukrainian underground forces in Polish historiography during the last decades. The Conclusions: By the analyzing the works on the history of inter-ethnic wars the obvious tendency can be observed: inclination of some authors to impose reception of these conflicts exclusively from the point of view of their participants aiming at obtaining the empathy for “our own” victims with silence over “alien victims” of these confrontations. The studying the Polish-Ukrainian relations during the years of the German-Soviet War by many authors in Poland can be the typical example of wide-spreading of such tendencies. Despite many works on the subject that were published in this country, it is still topical the need of critical scholar studies of the reasons, forms, and results of the animosity between the Polish Home Army (Armia Krajowa, AK) on one side, and Organization of the Ukrainian Nationalists headed by Stepan Bandera (OUN-B) as well as the Ukrainian Insurgent Army (Ukraїnska Povstancha Armiya, the UPA) on other side in 1943 – 1944. More research is needed to develop new space for much deeper reception of this difficult for resolving historical problem that will help historians to understand real roots, forms and consequences of these hostilities. Main attention of studying problematic is devoted mainly to depicting the theme of losses of the Polish civilian population during this confrontation while many other important questions for understanding the reasons, character and development of this conflict still need further studying (clarifying the number of the Ukrainian victims of confrontation between AK and the UPA armed formations, the comparative analysis of forms and scales of crimes committed by their soldiers against the civil population, attempts to stop the confrontations by negotiations between representatives of the Ukrainian and Polish underground forces, the influence of the Nazi Germany and the Soviet Union on the worsening of the Ukrainian-Polish relations, etc.). The clarifying of reasons for conflict, political responsibility for its consequences, the number of deaths have a special significance for understanding the complex of confrontations between AK and the UPA in the future scholar works, which must be freed from one-sided national prejudices.
Key words: the Polish underground, the Ukrainian underground, confrontation, the German-Soviet War, historiography in Poland, reception.
References
Antypolska akcja OUN-UPA 1943-1944: fakty i interpretacje (2002). Antypolska akcja OUN-UPA 1943 – 1944: fakty i interpretacje [OUN-UPA anti-Polish action 1943 – 1944: facts and interpretations. Ed. by G.Motyka and D.Libionka]. Warszawa: IPN – Komisja ścigania zbrodni przeciwno narodowi Polskiemu, 166 p. [in Polish]
Copsey, N. (2008). Remembrance of Things Past: the Lingering Impact of History on Contemporary Polish–Ukrainian Relations. Europe-Asia Studies, 60 (4), 531–560; DOI: https://doi.org/10.1080/09668130801999847 [in English]
Dziemiańczuk, W. (1999). Polish Self Defence in VoIhynia [transl.: A.Getlich & H.Sokolska]. Toronto: Alliance of the Polish Eastern Provinces, 128 р. [in Polish]
Dytkowski, J. (2011). Sahryń to nie Ostrówki. Nasz Dziennik, 144 (22–23 czerwca). URL: http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20110622&tvp=po&id=po05.txt [in Polish]
Filar, W. (2007). Przebraże – bastion polskiej samoobrony na Wołyniu [Przebraze – a bastion of Polish self-defence in Volhynia]. Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej: Oficyna Wydawnicza Rytm, 121 p. [in Polish]
Filar, W. (2003). Wołyń 1939 – 1944: eksterminacja czy walki polsko-ukraińskie: studium historyczno-wojskowe zmagań na Wołyniu w obronie polskości, wiary i godności ludzkiej [Volhynia 1939 – 1944: extermination or the Polish-Ukrainian fights: study of historical military struggle in Volhynia in defence of Polishness, faith and human dignity]. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 467 p. [in Polish]
Giertych, J. (1980). O przeprowadzonej przez Ukraińców rzezi polskiej ludności [On throat-slitting of the Polish population by the Ukrainians]. Komunikaty Towarzystwa im. R. Dmowskiego [Communicate of the Roman Dmowski's Society], 2 (1). [in Polish]
Gross, E. (1999). Zbrodnie Ukraińskiej Powstańczej Armii [Crimes of the Ukrainian Insurgent Army]. Głogów: nakł. autora, 452 p. [in Polish]
Hryciuk, G. (2005). Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931 – 1948 [National and population transformations in Eastern Galicia and Volhynia in the years 1931 – 1948]. Toruń, 424 p. [in Polish]
Isakowicz-Zaleski, T. (2011). Sahryń nie był ludobójstwem [Sahryn was not a genocide]. Gazeta Polska, 3 sierpnia. URL: http://www.bibula.com/?p=41645 [in Polish]
Jastrzębski, S. (2001). Kresy wschodnie we krwi: rzecz o polskiej samoobronie [Polish borderlands in blood: history of Polish self-defence]. Wrocław, 176 p. [in Polish]
Jasrzębski, S. (2007). Ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach na Lubelszczyźnie w latach 1939 – 1947 [Genocide of the Poles by the Ukrainian nationalists during the years of 1939 – 1947]. Wrocław: Nortom, 263 p. [in Polish]
Karłowicz, L. & Popek, L. (1998). Okrutna przestroga [Terrible warning]. Lublin: Polihymnia, 606 p. [in Polish]
Kasianov, G. (2006). The Ukrainian–Polish conflict of 1943/44 in contemporary public, academic and political debates in Ukraine and Poland. Innovation: The European Journal of Social Science Research, 19 (3–4), 247–259. DOI: https://doi.org/10.1080/09668130801999847 [in English]
Klimecki, M. (1998). Geneza i organizacja polskiej samoobrony na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej podczas II wojny światowej (Genesis and organization of the Polish self-defence in Volhynia and in Eastern Small Poland during World War II). Polska-Ukraina. Trudne pytania [Poland-Ukraine: Difficult questions]. Vol. 3 (pp. 55–76). Warszawa: Karta. [in Polish]
Komański, H. & Siekierka, Sz. (2004). Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939 – 1946 [Genocide against the Polish population in Voievodship of Tarnopol, that has been perperated by the Ukrainian nationalists in 1939 – 1946]. Wrocław, 1182 p. [in Polish]
Konieczny, Z. (2005). Był taki czas… U źródel akcji odwetowej w Pawłokomie [By the sources of retaliation action]. Przemyśl, 86 p. [in Polish]
Konieczny, Z. (2006). Stosunki polsko-ukraińskie na ziemiach obecnej Polski w latach 1918 – 1947 [Polish-Ukrainian relations in the lands of present Poland, 1918 – 1947]. Wrocław: [Na rubieży. Zakład Wydawniczy]: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 536 p. [in Polish]
Korman, A. (1989). Piąte przykazanie boskie: nie zabijaj! Nieukarane ludobójstwo dokonane przez ukraińskich szowinistów w latach 1939 – 1945 [Fifth God’s Testament: don’t kill! Unpunished genocide permitted by the Ukrainian chauvinists in the years of 1939 – 1945]. Londyn, 46 p. [in Polish]
Korman, A. (2002). Stosunek UPA do Polaków na ziemiach południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej [UPA attitude toward the Poles in southern-eastern lands of Second Polish Republic]. Wrocław: Nortom, 162 p. [in Polish]
Kowalewski, Z. (1993). Kwestia polska w powojennej strategii Ukraińskiej Powstańczej Armii [Polish Question in post-war strategy of the Ukrainian Insurgent Army]. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne [Scientific Journal of Jagellonian University. Historical Studies], 103, 189–224. [in Polish]
Krawczyk, J. (2008). Tworzenie się samoobrony ludności polskiej przez eksterminacyjną akcji OUN-UPA na terenie byłego woj. tarnopolskiego w latach 1943 – 1944 [Creation of self-defence of Polish population through an extermination action of the OUN-UPA on the territories of former Voievodship of Tarnopol in the years of 1943 – 1944]. Stosunki polsko-ukraińskie. Wojna i współczesność / pod red. J. Marszałek-Kawy, Z. Karpusa [Polish-Ukrainian relations. War and present. Ed. by J. Marszałek-Kawa, Z. Karpus] (pp.102–132). Toruń. [in Polish]
Kulińska, L. (2006). Pawłokoma. Dziennik Polski [Polish Daily], 103 (4 maja), 10. URL: http://www.dziennik.krakow.pl/pl/aktualnosci/krai/236854-pawlokoma.html [in Polish]
Kuźmicz, Ł. (2006). Zbrodnie bez kary [Crimes without punishment]. Rzeszów: Agencja Poligraficzno-Wydawnicza “Sandra”, 349 p. [in Polish]
Kwaśniewski, K. (1994). Konflikt etniczny [Ethnic conflict]. Sprawy Narodowościowe [National matters], 3 (1), 39–54. [in Polish]
Łukaszów, J. [Olszański, T.] (1989). Walki polsko-ukraińskie 1943 – 1947 [Polish-Ukrainian fights, 1943 – 1947]. Zeszyty Historyczne [Historical Journal]. Paryż, 90 (455), 159–199. [in Polish]
Malikowski, M. (2002). Strategie i taktyki stosowane w kontaktach polsko-ukraińskich w zakresie ujmowania historii wzajemnych stosunków [Strategies and tactices in Polish-Ukrainian contacts in the field of resolving of both-sided relations]. Polacy i Ukraińcy wczoraj i dziś, red. B. Grott [Poles and Ukrainians yesterday and today / Ed. by B. Grott] (pp.189–214). Kraków. [in Polish]
Markiewicz, J. (1980). Partyzancki kraj [Partisan land]. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 561 p. [in Polish]
Motyka, G. (1997). Konflikt polsko-ukraiński na Wolyniu w swietle polskiej historiografii [The Polish-Ukrainian Conflict in Volhynia in Light of Polish Historiography]. Przegląd Wschodni. Warsaw, 4 (1), 219–226. [in Polish]
Motyka, G. (2011). Od rzezi wołyńskiej do akcji “Wisła”: konflikt polsko-ukraiński 1943 – 1947 [From Volhynian slaughter to ‘Vistula’ action: Polish-Ukrainian conflict 1943 – 1947]. Warszawa: Wydawnictwo literackie, 521 p. [in Polish]
Motyka, G. (1998). Polski policjant na Wołyniu [Polish policeman in Volhenia]. Karta, 24, 126–140. [in Polish]
Motyka, G. (2000). Problematyka stosunków polsko-ukraińskich w latach 1939 – 1948 w polskiej historiografii po roku 1989 [Problematic of Polish-Ukrainian relations in the years of 1939 – 1948 in Polish historiography after 1989]. Historycy polscy i ukraińscy wobec problemów XX wieku / pod red. P. Kosiewskiego i G. Motyki [Polish and Ukrainian historians toward peoblems of the XXth century / Ed. by P. Kosiewski and G. Motyka] (pp. 166–178). Kraków. [in Polish]
Motyka, G. (1999). Tak bylo w Bieszczadach. Walki polsko–ukrainskie 1943 – 1948 [It was happened in Bieszczady. Polish-Ukrainian struggle, 1943 – 1948]. Warsaw: Oficyna Wydawnicza Volumen, 552 p. [in Polish]
Motyka, G. & Wnuk, R. (1997). “Pany” i “rezuny”. Współpraca AK-WiN i UPA 1945 – 1947 [“Masters” and “throat-slitters”. Cooperation between the AK-WiN and the UPA, 1945 – 1947]. Warszawa: Volumen, 212 p. [in Polish]
Olszański T. A. (1991). Konflikt polsko-ukraiński 1943 – 1947 [Polish-Ukrainian conflict, 1943 – 1947]. Więź, 11–12 (listopa–grudzień), 214–232. [in Polish]
Partacz, Cz. & Łada, K. (2004). Polska wobec ukraińskich dążeń niepodległościowych w czasie II wojny światowej [Poland in the face of Ukrainian independence aspirations during World War II]. Toruń: CEE [Centrum Edukacji Europejskiej], 412 p. [in Polish]
Pelensky, A. (2005). The Unknown Genocide in Volhynia and Galicia. Undergraduate Journal of Slavic Studies. Spring, 1 (1), 49–62. [in English]
Peretiatkowicz, A. (1995). Polska samooborona w okolicach Łucka [Polish self-defence in the neighborhoods of Luck]. Katowice, 252 p. [in Polish]
Peretiatkowicz, A. (1994). Samoobrona ludności polskiej na Wołyniu w latach 1943 – 1944 [Self-defence of Polish population in Volhynia during the years of 1943 – 1944]. Armia Krajowa na Wołyniu [Home Army in Volhynia] (pp. 33–44). Warszawa. [in Polish]
Peretiatkowicz, A. (1997). Wołyńska samoobrona w dorzeczu Horynia [Volhynian self-defence in the Horyn basin]. Katowice: Biblioteka Wołyniaka, 336 p. [in Polish]
Piotrowski, T. (2000). Genocide and Rescue in Wołyń. Recollections of the Ukrainian Nationalist Ethnic Cleansing Campaign Against the Poles During World War II. Jefferson, North Carolina; London, 319 p. [in English]
Piotrowski, T. (1995). Polish-Ukrainian Relations during World War II: Ethnic Cleasansing in Volhynia and Eastem Galicia. Toronto, 55 p. [in English]
Poliszczuk, W. (1999). Bitter truth: the criminality of the Organization of Ukrainian Nationalists (OUN) and the Ukrainian Insurgent Army (UPA): (the testimony of a Ukrainian) [from the Pol. trans. to Eng. by С.Eljasz and L. Korneluk]. Toronto, 403 p. [in English]
Poliszczuk, W. (2000). Dowody zbrodni OUN i UPA. Integralny nacjonalizm ukraiński jako odmiana faszyzmu [Evidence of the OUN and the UPA crimes. Ukrainian integral nationalism as form of fascism]. Vol.2. Działalność ukraińskich struktur nacjonalistycznych w latach 1920 – 1999 [Activiry of the Ukrainian nationalist structures during the years of 1920 – 1999]. Toronto, 778 p. [in Polish]
Poliszczuk, W. (1996). Fałszowanie historii najnowszej Ukrainy; Wołyń 1943 i jego znaczenie [Falsehood of the history of contemporary Ukraine: Volhynia 1943 and its importance]. Toronto; Warzawa, 92 p. [in Polish]
Pol’shcha. Narys istorii (2015). Za redaktsiieiu Vlodzimiezha Mendzhets’koho ta Iezhy Bratsysevycha [Poland. Sketch of its history. Ed. by Wlodzimierz Medrzecki and Jerzy Bracyszewicz]. Varshava: Instytut Natsional’noї Pam’iati; Komisiia pereslidyvannia zlochyniv proty pol’s’koho narodu, 367 p. [in Ukrainian]
Prus E. (1988). Atamania UPA: tragedia kresów [The UPA atamans: thagedy of the borderlands]. Warszawa, 368 p. [in Polish]
Prus, E. (1985). Herosi spod znaku tryzuba: Konowalec, Bandera, Szuchewycz [Heroes under the sign of trident: Konovalec, Bandera, Shuchevych]. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, 348 p. [in Polish]
Prus, E. (1994). UPA – armia powstańcza czy kurenie rezunów? [The UPA: insurgent army or the battalions of throat-slitters?]. Wrocław, 129 p. [in Polish]
Romanowski, W. (1993). ZWZ-AK na Wołyniu 1939 – 1944 [ZWZ–AK in Volhynia, 1939 – 1944]. Lublin, 407 p. [in Polish]
Siekierka Sz., Komański H., Bulzacki K. (2006). Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie Lwowskim 1939 – 1947 [Genocide against the Polish population in Voievodship of Lwow, that has been perperated by the Ukrainian nationalists in 1939 – 1947]. Wrocław, 1269 p. [in Polish]
Siekierka Sz., Komański H., Różański E. (2008). Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie stanisławowskim 1939 – 1946 [Genocide against the Polish population in Voievodship of Stanislawow, that has been perperated by the Ukrainian nationalists in 1939 – 1947]. Wrocław, 879 p. [in Polish]
Siemaszko, E. (2011). Wołyń i Sahryń. Rzeczpospolita (W3), 263, P10-P11. URL: http://www.rp.pl/artvkul/61991.750348.html [in Polish]
Siemaszko W., Siemaszko E. (2000). Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939 – 1945 [Genocide Against the Polish population of Volhynia, that has been perperated by the Ukrainian nationalists in 1939 – 1945], vol.I-II, Warszawa, 1440 p. [in Polish]
Sokołowski, T. (1994). Typologia nacjonalizmőw i ich przejawy w konfliktach narodowościowych Europy Środkowej i Wschodniej [Typology of nationalisms and their manifestations in national conflicts of Eastern and Central Europe]. Nacjonalizm. Konflikty narodowościowe w Europie Środkowej i Wschodniej / Red. S. Helnarski [Nationalism. National conflicts of Eastern and Central Europe. Ed. by S. Helnarski] (pp. 39–48). Toruń. [in Polish]
Striłka, R. (1998). Geneza polskiej samoobrony na Wołyniu i jej rola w obronie ludności polskiej [Genesis of the Polish self-defence in Volhynia and its role in defence of the Polish population] Polska-Ukraina: trudne pytania, Materiały seminarium w Łucku 20-22 maja 1998., t. 3 (pp. 77–85). Warszawa: Karta. [in Polish]
Szczęśniak, A. & Szota, W. (1973). Droga do nikąd. Działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i jej likwidacja w Polsce [The Path to Nowhere: The Activities of the Organization of the Ukrainian Nationalists and its Stamping out in Poland]. Warsaw: Ministerstwo Obrony Narodowej, 587 p. [in Polish]
Szota, W. (1963). Zarys rozwoju Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Armii Powstańczej [Sketch of the history of the Organization of Ukrainian Nationalists and the Ukrainian Insurgent Army]. Wojskowy przegląd historyczny [Military historical review], 1, 163–218. [in Polish]
Szynkiewicz, S. (1996). Konflikt tożsamości, tożsamość w konflikcie. Konflikty etniczne. Żródła–typy–sposoby rozstrzygania [Conflict of identity, identity in conflict. Ethnic conflicts. Sources–types–means of resolving. Ed. by S. Woźniak] / Red. S. Woźniak (pp.15–30). Warszawa: Instytut archeologii i etnologii PAN. [in Polish]
Terles, M. (1993) Ethnic Cleansing of the Poles in Volhynia and Eastern Galicia, 1942 – 1946. Toronto: Edited by ZZWRP, 79 p. [in English]
Torzecki, R. (1993). Polacy i Ukraińcy: sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej [The Poles and the Ukrainians: Ukrainian case during World War II at the territories of Second Polish Republic]. Warszawa: W-wo Naukowe PWN, 349 p. [in Polish].
Turowski, J. (1990). Pożoga. Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK [Fire. Fights of AK 27th Volhynian Division]. Warszawa: PWN, 552 p. [in Polish]
Żurek S. (2007). UPA w Bieszczadach: straty ludności polskiej poniesione z rąk ukraińskich w Bieszczadach w latach 1939 – 1947 [The UPA in Bieshchady: losses of Polish population from the hands of Ukrainians in Bieshchady in the years of 1939 – 1947]. Wrocław: Wydawnictwo “Nortom”, 259 p. [in Polish]
Węgierski, J. (1996). Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol [Home Army in districts of Stanislawow and Tarnopol]. Kraków: Platan, 387 p. [in Polish]
Węgierski J. (1991). Lwów pod okupacją sowiecką, 1939 – 1941 [Lwow under the Soviet occupation, 1939 – 1941]. Warszawa: Editions Spotkania, 432 p. [in Polish]
Węgierski J. (1994). Lwowska konspiracja narodowa i katolicka, 1939 – 1947 [Lwow’s national and catholic conspiracy 1939 – 1947]. Kraków: Platan, 350 p. [in Polish]
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
